مقدمه
در اجرای سیاست‌های حمایت و هدایت استعدادهای درخشان مصوب جلسه ۴۱۹ تاریخ 22/۲/77 شورای عالی انقلاب فرهنگی و بند ۵ بخش ج از ماده ۲ قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مصوب جلسه تاریخ 18/۵/83 مجلس شورای اسلامی مبنی بر برنامه‌ریزی برای شناسایی و حمایت از استعدادهای درخشان و هدایت آن‌ها به‌سمت اولویت‌های راهبردی کشور در حوزه‌های مختلف علوم و نیز در اجرای ماده ۶۴ قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر حمایت از نخبگان علمی کشور و به‌منظور تسهیل ادامه تحصیل برگزیدگان علمی، این آیین‌نامه تدوین می‌شود.
ماده 1: به‌منظور رعایت اختصار، واژه‌های زیر در این آیین‌نامه به کار می‌رود:
وزارت: وزارت علوم تحقیقات و فناوری؛
شورای هدایت: شورای هدایت استعدادهای درخشان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری؛
سازمان سنجش: سازمان سنجش آموزش کشور؛
دانشگاه: هر یک از دانشگاه‌ها و مؤسسه‌های آموزش عالی و پژوهشی کشور که طبق مقررات دو وزارتخانه علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی فعالیت می‌کنند؛
کد رشته محل: شماره اختصاصی هر رشته تحصیلی در هر دانشگاه که در دفترچه راهنمای انتخاب رشته آزمون سراسری در سال ورود دانشجو به دانشگاه درج می‌شود؛
کد محل تحصیل: شماره اختصاصی هر رشته- گرایش تحصیلی در هر دانشگاه که در دفترچۀ راهنمای انتخاب رشته‌های تحصیلی آزمون ورودی دوره‌های کارشناسی ارشد ناپیوسته در سال ورود دانشجو به دانشگاه درج می‌شود؛
هم‌رشته – هم‌ورودی: دانشجویان ورودی در هر یک از کد رشته محل‌هایی که در دفترچه راهنمای انتخاب رشته تحصیلی آزمون سراسری سازمان سنجش در سال ورود دانشجو درج می‌شود.
ماده 2: دانشگاه اختیار دارد ظرفیت پذیرش بدون آزمون در دوره کارشناسی ارشد خود در هر کد محل تحصیل را به‌صورت مازاد بر ظرفیت پذیرش با آزمون به دانشجویان دوره کارشناسی پیوسته (مجموع روزانه و شبانه) با رعایت شرایط زیر اختصاص دهد:
الف) شرایط دانشجو در دوره کارشناسی:
۱- دانشجو پس از ۶ نیمسال تحصیلی با گذراندن حداقل سه‌چهارم واحدهای درسی مصوب شورای گسترش و برنامه‌ریزی آموزش عالی (عدد غیر صحیح تعداد واحدها به پایین گرد شود) ازنظر میانگین کل جزو پانزده درصد برتر (عدد غیر صحیح به‌صورت ریاضی گرد و به عدد صحیح تبدیل شود) دانشجویان هم‌رشته- هم ورودی خود باشد؛
۲- دانشجو حداکثر در مدت هشت نیمسال تحصیلی دانش‌آموخته شود که برای دانشجویان تحصیل هم‌زمان مدت مجاز حداکثر ده نیمسال تحصیلی می‌باشد؛
۳- پذیرش برای سال تحصیلی بلافاصله پس از دانش‌آموختگی و صرفاً برای یک‌بار امکان‌پذیر است؛
۴- پذیرش در رشته‌های تحصیلی مرتبط به رشته دوره کارشناسی، براساس تشخیص گروه آموزشی و تأیید شورای آموزشی دانشگاه امکان‌پذیر است؛
۵- احراز شرایط اختصاصی دانشگاه.
ب) شرایط پذیرش در دوره کارشناسی ارشد:
۱- ظرفیت پذیرش بدون آزمون حداکثر به‌اندازه ۴۰ درصد ظرفیت پذیرش با آزمون دوره روزانه در هر کد محل تحصیل است (عدد غیر صحیح به‌صورت ریاضی گرد و به عدد صحیح تبدیل شود)، که اختصاص دوسوم این ظرفیت به دانش‌آموختگان همان دانشگاه و یک‌سوم باقیمانده به دانش‌آموختگان سایر دانشگاه‌ها الزامی است؛
۲- دانشگاه می‌تواند تمامی ظرفیت پذیرش بدون آزمون خود را برحسب هر کد محل تحصیل، یا نیمی از ظرفیت پذیرش بدون آزمون خود را برحسب هر کد محل تحصیل و باقیمانده را برحسب ظرفیت کل رشته‌های با آزمون خود تکمیل کند؛
۳- ظرفیت پذیرش بدون آزمون در دانشگاه‌ها و موسسه‌های آموزش عالی غیردولتی- غیرانتفاعی حداکثر به‌اندازه ده درصد ظرفیت پذیرش با آزمون در هر کد محل تحصیل است؛
تبصره 1: دانشگاه اختیار دارد متقاضیانی را که در طول شش نیمسال تحصیلی دانش‌آموخته شوند و به لحاظ میانگین کل در مقایسه با میانگین کل هشت نیمسال دانشجویان هم‌رشته و غیر هم‌ورودی خود جزو پانزده درصد برتر باشند، به‌صورت مازاد بر ظرفیت پذیرش بدون آزمون در دوره کارشناسی ارشد همان سال پذیرش کند.
تبصره 2: چنانچه پانزده درصد برتر دانشجویان حائز شرایط این ماده، به دلیل انصراف یا عدم تقاضا، از تسهیلات مربوط استفاده نکردند و ظرفیت پذیرش بدون آزمون دوره کارشناسی ارشد رشته‌ای (متناسب با سطح دانشگاه) تکمیل نشد، در این صورت دانشگاه مجاز به جایگزینی صرفاً ده درصد برتر بعدی همان دانشگاه، با اولویت رتبه متقاضیان در آن رشته می‌باشد.
تبصره 3: دانشجوی تحصیل هم‌زمان در صورت داشتن شرایط می‌تواند تحصیل خود را در هر یک از رشته‌های دوره کارشناسی پیوسته با تائید معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی ادامه دهد.
ماده 3: دانشگاه اختیار دارد برگزیدگان رتبه‌های اول تا پانزدهم نهایی المپیادهای علمی- دانشجویی را برای ورود به همان رشته یا رشته‌های مرتبط به تشخیص کارگروه‌های تخصصی برنامه‌ریزی و گسترش آموزش عالی، با ارائه معرفی‌نامه از دبیرخانه المپیاد، به‌صورت مازاد بر ظرفیت پذیرش با آزمون پذیرش کند.
ماده ۴: تغییر رشته یا محل تحصیل افراد پذیرفته‌شده بر اساس این آیین‌نامه، مجاز نیست.
ماده 5: دانشجویان مهمان، انتقالی یا تغییر رشته در صورتی می‌توانند از تسهیلات پذیرش بدون آزمون بهره‌مند شوند که سنوات تحصیلی آن‌ها در دوره کارشناسی پیوسته از ورود به رشته و دانشگاه اول تا دانش‌آموختگی از رشته و دانشگاه دوم، حداکثر ۸ نیمسال باشد و مقایسه متقاضیان برای رتبه‌بندی و تعیین پانزده درصد برتر با دانشجویان دانشگاهی انجام می‌شود که از آن مدرک دریافت می‌کنند.
تبصره: در مورد دانشجویان "تغییر رشته" در صورت تأیید معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه حداکثر تا یک نیمسال به سنوات مجاز اضافه می‌شود.
ماده 6: اتباع غیرایرانی ورودی سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ و بعدازآن در صورت داشتن شرایط می‌تواند از تسهیلات آیین‌نامه بهره‌مند شود.
ماده 7: دانش‌آموختگان دوره‌های مجازی فراگیر پیام نور، پذیرفته‌شدگان آزمون اختصاصی (داخلی)، پذیرفته‌شدگان کارشناسی با سوابق تحصیلی و دارندگان مدرک حوزوی معادل کارشناسی مشمول این آیین‌نامه نمی‌باشند.
ماده 8: دانشگاه پیام نور، آزاد اسلامی، علمی- کاربردی، فنی و حرفه‌ای و پردیس‌های خودگران مجاز به استفاده از این آیین‌نامه برای پذیرش استعداد درخشان نمی‌باشند.
تبصره: در صورت موافقت دانشگاه پذیرنده، برای پذیرش دانش‌آموختگان دانشگاه‌های اعلام‌شده در ماده ۷ منعی وجود ندارد.
ماده 9: دانشگاه موظف است فراخوان پذیرش خود را در نیمه اول آبان ماه هرسال اعلام کند و نتیجه پذیرش اولیه را تا پایان دی‌ماه به متقاضیان اطلاع دهد.
ماده 10: دانشگاه می‌تواند با رعایت شرایط مندرج در این آیین‌نامه، فقط یک‌بار در شهریورماه هرسال نسبت به پذیرش حائزین شرایط، اقدام نماید. اسامی پذیرفته‌شدگان باید توسط معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه برای تأیید صلاحیت عمومی به سازمان سنجش ارسال شود و قطعی شدن ثبت‌نام منوط به تأیید این سازمان است.
ماده 11: مسئولیت حسن اجرای این آیین‌نامه و هرگونه پاسخگویی قانونی مترتب بر آن بر عهده دانشگاه پذیرنده است و نظارت بر اجرا به عهده سازمان سنجش و شرح و تفسیر مفاد آن برعهدۀ معاونت آموزشی وزارت خواهد بود.
ماده 12: این آیین‌نامه مشتمل بر یک مقدمه، دوازده ماده و پنج تبصره در تاریخ 1/۱۰/98 به تصویب شورای هدایت استعدادهای درخشان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری رسید و جایگزین آیین‌نامه شماره 77948/21 تاریخ 5/۵/93 و ابلاغیه‌های مربوط به پذیرش بدون آزمون برگزیدگان علمی در دوره کارشناسی ارشد می‌شود و برای پذیرش دانشجو از سال تحصیلی 1400-1399 قابل‌اجرا است.
