مشخصات سند
عنوان سند: آیین نامه جامع اعطای بورس تحصیلی به دانشجویان ایرانی
نوع سند: آئین نامه	شمارۀ سند: 7101
ویرایش: 1	صفحه:

 

اقدام کنندگان
مسئولیت	نام و نام خانوادگی	واحد سازمانی	امضاء
تهیه کننده	محمد محمدی مسعودی	مدیرکل بورس و اعزام دانشجویان
تأیید کننده	هاشم داداش پور	معاون وزیر و رئیس سازمان امور دانشجویان
تصویب کننده	محمدعلی زلفی گل	وزیر علوم، تحقیقات و فناوری

 

مرجع تأیید سند	نام و نام خانوادگی دبیر	شماره و تاریخ صورتجلسه	امضاء
شورای مرکزی بورس	محمد محمدی مسعودی	شمارۀ جلسه: 13
		تاریخ: 17/08/1401

 

مقدمه

به منظور تحول و هدفمند سازی نظام بورس‌های تحصیلی داخل و خارج از کشور در جهت هدایت علمی مبتنی بر نیازها و اولویت‌های فرهنگی- تربیتی، آموزشی، پژوهشی و فناوری مندرج نقشۀ جامع علمی کشور، تسهیل و هدفمند کردن فرآیند ادامه تحصیل صاحبان استعدادهای برتر برای تأمین بخشی از اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی و پژوهشی و تأمین نیروی انسانی متخصص سایر دستگاه‌های اجرایی و مؤسسات دولتی، ایجاد ارتباط نزدیک بین دانشگاه و جامعه صنعتی و خدماتی در انجام پژوهش‌های کاربردی مورد نیاز کشور و ساماندهی مهاجرت دانشجویی و بازنگری، اصلاح، یکپارچه سازی، ساده سازی و روزآمد کردن قوانین و مقررات نظام علم و فناوری کشور و توسعه همکاری‌های علمی و بین‌المللی «آیین‌نامه جامع اعطای بورس تحصیلی به دانشجویان ایرانی» بر اساس اسناد فرادستی نقشه جامع علمی کشور، راهبرد 13 سند اسلامی شدن دانشگاه‌ها مصوبه 25/04/1392، سند راهبردی کشور در امور نخبگان مورخ 11/07/1391، سند اسلامی شدن دانشگاه‌ها، سند جامع روابط علمی بین‌المللی مصوب 15/12/1396 شورای عالی انقلاب فرهنگی، بند ب و د ماده 1 قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مصوب مورخ 08/06/1383، قانون اعزام دانشجو به خارج از کشور مصوب 25/01/1364، مجلس شورای اسلامی و مصوبه هیأت وزیران مورخ 19/05/1401 در خصوص توانمند سازی بخش غیردولتی در نظام علم و فناوری و کاهش تصدی‌گری دولت همزمان با تقویت ابعاد نظارتی آن، برای تمامی مقاطع تحصیلی و دوره‌های تحقیقاتی به شرح زیر تدوین می‌شود.

ماده 1: تعاریف و اختصارات

• وزارت: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
• سازمان: سازمان امور دانشجویان
• اداره کل: اداره کل بورس و اعزام دانشجویان
• مؤسسه: هر یک از دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی دولتی دارای مجوز از مراجع ذی‌ربط که طبق مقررات وزارت فعالیت می‌کنند.
• بورس:امتیاز مادی یا معنوی است که به یک شخص جهت تحصیل در یک یا بخشی ا مقطع تحصیلی یا دوره تحقیقاتی اعطا می‌گردد.
• بورسیه: شخصی که در مدتی از تحصیل یا تحقیق خود از امتیاز بورس استفاده کرده باشد.
• دانشگاه مجری: دانشگاهی که دانشجوی بورسیه، تحصیل یا تحقیق خود را در آنجا طی می‌کند.
• متقاضی: شخصی که درخواست استفاده از امتیاز بورس جهت ادامه تحصیل یا تحقیق در یکی از موارد مذکور در این آئین‌نامه را کرده باشد.
• استاد راهنما: یکی از اعضای هیأت علمی مؤسسه محل تحصیل متقاضی
• استاد ناظر: یکی از اعضای هیأت علمی که بر عملکرد و پیشرفت تحصیلی بورسیه نظارت می‌کند.
• حوزه کاربرد: سازمان‌ها و شرکتهای صنعتی تولیدی، بازرگانی و خدماتی دولتی و غیردولتی و شرکتهای دانش بنیان یا واحدهای مستقر در پارکهای علم و فناوری دارای توانایی پشتیبانی مالی و کاربردی.
• کارگروه تخصصی:کارگروه متشکل از نمایندگان اداره کل و در صورت لزوم نماینده دستگاه‌های ذینفع با شرح وظایف مشخص در آئین‌نامه حسب نوع بورس
• پارک: پارک علم و فناوری که بر اساس «آئین‌نامه تأسیس و راه‌اندازی پارک علم و فناوری» مصوب 02/10/1397 شورای گسترش و برنامه‌ریزی آموزش عالی تأسیس و دارای مجوز رسمی می‌باشد.
• دستگاه معرف: سازمان‌ها و دستگاه‌های دولتی یا غیردولتی که بورسیه را برای دوره بلندمدت و کوتاه مدت تحصیل در یکی از دانشگاه‌های داخل انتخاب و معرفی می‌نمایند.
• سامانه یکپارچه: سامانه‌ای یکپارچه که در پایگاه سازمان جهت راهبری و تسهیل فرآیند اعطای بورس ایجاد شده است.
• پروژه: مجموعه فعالیتهای فردی یا گروهی با زمان‌بندی مشخص و به منظور ارائه خدمت مشخص برای حوزه کاربرد است.

ماده 2: شورای مرکزی بورس

شورای مرکزی بورس در محل سازمان با اهداف و مأموریتهای زیر تشکیل می‌شود:

1) تعیین سیاستهای کلی اعطای بورس‌های تحصیلی بر اساس اولویت‌های علمی، فرهنگی و اقتصادی کشور؛

2) تعیین شرایط و نحوه گزینش افراد جهت استفاده از بورس تحصیلی؛

3) نظارت بر تعیین مؤسسه‌ها و مراکز علمی مناسب برای تحصیل بورسیه‌ها در هر رشته؛

4) بررسی و تصویب: الف) رشته‌های مورد نیاز پیشنهاد شده توسط معاونتهای آموزشی و پژوهشی (در خصوص مؤسسات پژوهشی) وزارت برای اعطای بورس و ب) ظرفیت بورسیه‌های هر رشته در هر سال بر اساس پیشنهاد ارائه شده از سوی مرکز نظارت، ارزیابی و تضمین کیفیت وزارت؛

5) تأیید نهایی واگذاری بورس به متقاضیان واجد شرایط؛

6) اخذ تصمیم برای حل و فصل تقاضای بورسیه‌ها؛

7) اخذ تصمیم نسبت به پذیرش بورس‌های اعطایی سایر کشورها به داننشجویان ایرانی (بورس دول)

ماده 3: اعضای شورای مرکزی بورس:

1) معاون وزیر و رئیس سازمان (رئیس جلسه)؛

2) معاون آموزشی وزارت؛

3) معاون پژوهشی وزارت؛

4) معاون فناوری و نوآوری وزارت؛

5) معاون حقوقی و امور مجلس وزارت؛

6) رئیس مرکز نظارت، ارزیابی و تضمین کیفیت وزارت؛

7) رئیس مرکز جذب اعضای هیأت علمی وزارت؛

8) معاون بورس و امور دانشجویان خارج سازمان؛

9) مدیر کل بورس و اعزام دانشجویان (دبیر شورا)؛

10) قائم مقام بنیاد ملی نخبگان؛

11) دو نفر از اعضای هیأت علمی مؤسسات (به پیشنهاد رئیس سازمان و تأیید وزیر).

تبصره 1: جلسات شورای مرکزی با حضور بیش از نصف اعضاء رسمیت می‌یابد و تصمیمات آن با رأی موافق بیش از نصف اعضای حاضر قابل اجراء است.

تبصره 2: رئیس شورا می‌تواند در موارد لازم از افراد صاحب نظر جهت شرکت در جلسات شورا بدون حق رأی دعوت به عمل آورد.

تبصره 3:شورای مرکزی بورس دارای 6 کارگروه تخصصی در گروه‌های «فنی و مهندسی»، «علوم پایه»، «سلامت»، «علوم انسانی» و «هنر» و «بین رشته‌ای» می‌باشد. انتخاب اعضای کارگروه‌های تخصصی به پیشنهاد دبیر شورای مرکزی بورس و تأیید رئیس سازمان می‌باشد.

تبصره 4: مصوبات شورا پس از ابلاغ رئیس شورا لازم الاجراء است و رونوشتی از آن جهت استحضار وزیر ارسال می‌گردد.

ماده 4: انواع بورس‌های تحصیلی

4-1- وزارت برای هدایت علمی مبتنی بر نیاز کشور، تأمین اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی و پژوهشی و پشتیبانی از شرکتها، صنایع و سازمانهای فناور، تولیدی، خدماتی دولتی و غیردولتی در تأمین نیاز آنها به نیروهای متخصص، هر ساله تعدادی بورس بلندمدت و کوتاه مدت در داخل و خارج از کشور با ترکیبی از رویکردهای مزیت محور، نیاز محور، رشد محور، مرزشکن و آینده نگر در عنوانهای زیر به تعدادی از متقاضیان واجد شرایط اعطاء می‌نماید:

1) بورس فنی و مهندسی (شهید مصطفی چمران)

هدف از این بورس تأمین هیأت علمی مورد نیاز در رشته‌های فنی و مهندسی است.

2) بورس علوم پایه (شهید مصطفی احمدی روشن)

هدف از این بورس تأمین هیأت علمی مورد نیاز در رشته‌های علوم پایه است.

3) بورس علوم انسانی (علامه طباطبائی)

هدف از این بورس تأمین هیأت علمی مورد نیاز در رشته‌های علوم انسانی است.

4) بورس سلامت (دکتر سعید کاظمی آشتیانی)

هدف از این بورس تأمین هیأت علمی مورد نیاز در رشته‌های مرتبط از جمله کشاورزی و دامپزشکی است.

5) بورس هنر (شهید مرتضی آوینی)

هدف از این بورس تأمین هیأت علمی مورد نیاز در رشته‌های هنر است.

6) بورس سال آخر (شهید محسن فخری زاده)

هدف از این بورس، تأمین هیأت علمی دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی، از طریق بورسیه نمودن متقاضی در طول باقیمانده دوره تحصیلی دکتری است.

7) بورس بنگاه‌های اقتصادی (شهید حسن طهرانی مقدم)

در این نوع بورس حوزه کاربرد می‌تواند مشکلات و نیازهای پژوهشی و فناورانه خود را در قالب پروژه‌های تحقیقاتی ارائه نموده و با توجه به سطح پروژه مطرح شده دانشجویان مقاطع و دوره‌های مختلف تحصیلی می‌توانند از این بورس استفاده نمایند.

8) بورس مشاغل (شهید محمد علی رجائی)

هدف از این بورس تربیت منابع انسانی مؤثر و کارا بر اساس درخواست دستگاه‌های دولتی و غیردولتی است. بورسیه حین تحصیل، تسهیلات دریافت نموده و پس از دوران تحصیل امکان اشتغال در این دستگاه‌ها را دارا می‌باشد.

9) بورس وطن (شهید حاج قاسم سلیمانی)

هدف از این بورس تربیت نیروی متخصص در کشور مدنظر شورای مرکزی بورس برای توسعه روابط علمی با آن کشور بر اساس نیاز کشور و یا در خواست دستگاه‌های متقاضی ، در مقاطع دکتری و کارشناسی ارشد است.

10) بورس فرصت تحقیقاتی کوتاه مدت داخل یا خارج از کشور (شهید سیدحسین علم‌الهدی)

هدف از این بورس حمایت از دانشجویان دکتری داخل و یا خارج از کشور و گسترش روابط علمی و فناوری بین دانشگاه‌های داخل و خارج از کشور، استفاده از امکانات و تخصص‌های موجود در دانشگاه‌های کشور و سایر کشورها و مؤسسات پژوهشی بین‌المللی و جذب دانشجویان نخبه ایرانی در خارج از کشور است.

11) بورس سرآمدان (شهید مجید شهریاری)

به منظور حفظ و افزایش بهره‌وری از سرمایه برجسته نخبگانی در ابعاد مختلف، این بورس تحصیلی به دانشجویان سرآمد از جمله دانشجویان نمونه و دانشجویان استعداد درخشان (بدون نیاز به شرکت در آزمون سراسری) اعطاء می‌شود.

12) بورس ابرار  (شهید ابراهیم هادی)

هدف از این بورس، استفاده و جهت‌دهی نیات خیرین عرصه آموزش عالی در راستای نیازهای کشور می‌باشد که هر ساله می‌تواند به تعدادی از دانشجویان در مقاطع مختلف تحصیلی به صورت بلندمدت و کوتاه‌مدت داخل و خارج تعلق گیرد.

 

13) بورس دانش (شهید حسین فهمیده)

هدف از این بورس، بلاعوض، تشویق و هدایت استعدادهای برتر نظام آموزش و پرورش کشور به رشته‌های مغفول مانده و دارای اولویت (بر اساس اسناد فرادستی) در حوزه‌های علوم پایه، علوم انسانی، فنی و مهندسی، سلامت و هنر می‌باشد. بورسیه در حین تحصیل از تسهیلات استفاده می‌نماید.

تبصره 1: بورس پنجگانه نخست به آن دسته از دانشجویانی اختصاص دارد که متقاضی تحصیل در یکی از رشته‌های اولویت‌دار مصوب شورای مرکزی بورس بر اساس اسناد بالادستی تحت عنوان علوم پایه، علوم انسانی، فنی و مهندسی، سلامت و هنر هستند.

تبصره ۲: بورس‌های پنجگانه فوق به دو شکل بورس بلندمدت داخل یا خارج از کشور به متقاضیانی که موفق به احراز شرایط تعیین شده باشند، اعطا می‌گردد.

تبصره 3 : به منظور تربیت نیروی متخصص در امور کشورهای خاص و توسعه روابط علمی با آن کشورها، شورا می‌تواند هر ساله به تعدادی از داوطلبان در رشته‌های مرتبط با اهداف برای تحصیل در مقطع دکتری یا کارشناسی ارشد در دانشگاه‌های برتر آن کشورها بورس تحصیلی وطن اعطا نماید. شرایط، ضوابط، تسهیلات اعطائی و تعهدات داوطلبان، طبق شیوه نامه اجرائی بورس وطن مصوب شورای مرکزی بورس خواهد بود.

ماده5) قالب‌های اعطای بورس

۱-۵) بورس‌های پنج‌گانه تحصیل بلندمدت در خارج از کشور

۱-۱-۵- وزارت برای تأمین اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی و پژوهشی، هر ساله تعدادی بورس بلندمدت مقطع دکتری و دوره پسا دکتری جهت تحصیل و تحقیق در خارج از کشور را بر حسب نیاز و شرایط خاص به دانشجویان اعطا می‌نماید.

 

۲-۱-۵- سازمان رشته‌های تحصیلی و میزان ظرفیت پذیرش این بورس را با هماهنگی معاونت‌های آموزشی و پژوهشی و مرکز نظارت، ارزیابی و تضمین کیفیت وزارت و اعلام نیاز از دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی، پیشنهاد و پس از تصویب شورای مرکزی بورس اعلام می‌نماید.

۳-۱-۵- پیشنهاد میزان ظرفیت پذیرش بورس برای تأمین نیروی انسانی متخصص سایر دستگاه‌های اجرایی و مؤسسات دولتی با سازمان و تأیید شورای مرکزی بورس است.

تبصره۱: بورس تحصیلی خارج از کشور با شرایط خاص به دانشجویان ایرانی مقیم خارج از کشور بر اساس پیشنهاد اداره کل و تصویب شورای مرکزی بورس اعطا می‌گردد.

۲-۵- بورس‌های پنج گانه تحصیل بلندمدت در داخل کشور

۱-۲-۵- به منظور تأمین کادر هیأت علمی مراکز آموزش عالی و پژوهشگاه‌ها، بورس‌های یک تا پنج موضوع ماده ۵ به شکل تحصیل در مقطع دکتری و یا تحقیق در دوره پسادکتری در یکی از مؤسسات برتر داخل کشور در یکی از رشته‌های اولویت‌دار براساس اسناد فرادستی اجراء می‌گردد.

۲-۲-۵- سازمان بر حسب نیاز و شرایط خاص، پذیرش این بورس را با هماهنگی معاونت‌های آموزشی و پژوهشی (جهت انتخاب رشته‌های مورد نظر) و مرکز نظارت، ارزیابی و تضمین کیفیت وزارت (جهت تعیین میزان ظرفیت)، پیشنهاد و پس از تصویب شورای مرکزی اعطاء می‌نماید.

۳-۲-۵- بورسیه‌ها از میان پذیرفته شدگان آزمون با همکاری دانشگاه‌ها و سازمان بر اساس اعتبارات مربوط انتخاب می‌شوند.

تبصره ۴ : مربیان دانشگاه‌ها می‌توانند در فرآیند اعطای بورس داخل و خارج قرار گیرند.

۳-۵- بورس بلندمدت و کوتاه مدت بنگاه‌های اقتصادی

5-3-1- بورس بنگاه‌های اقتصادی در مقاطع کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری (پژوهش محور و آموزشی) و پسادکتری و فرصت تحقیقاتی کوتاه مدت دکتری داخل و خارج از کشور و در همه رشته‌های تحصیلی با مشارکت فعال حوزه کاربرد در مراکز آموزش عالی داخل یا خارج از کشور برای انجام پروژه مورد نیاز حوزه کاربرد توسط متقاضی، بر حسب تشخیص و تصویب حوزه کاربرد و شورای مرکزی بورس اجراء می‌شود.

۲-۳-۵- شورا با همکاری حوزه کاربرد، شرایط اعطای بورس را مشخص می‌نماید.

۳-۳-۵- در بورس بنگاه‌های،اقتصادی حوزه کاربرد، سازمان، متقاضی، استاد راهنما (راهنمای تحقیق و تضمین کننده صحت علمی آن) و مؤسسه در ارتباط و همکاری با یکدیگر نقش آفرینی می‌کنند.

۴-۳-۵- کلیه اعضای هیات علمی مؤسسات آموزشی و پژوهشی وزارت می‌توانند به عنوان استاد راهنما در بورس بنگاه‌های اقتصادی ایفای نقش نمایند.

تبصره ۵ :کلیه مؤسساتی که دارای صلاحیت برگزاری مقاطع متناسب با سطح مورد نیاز موضوع پروژه هستند، در محدوده این بورس قرار می‌گیرند.

تبصره ۶ : اعضای هیأت علمی مؤسساتی که مجوز جذب مقاطع تحصیلات تکمیلی را ندارند می‌توانند از طریق طرح تعاون و دیگر طرح‌های جاری در وزارت اقدام به جذب دانشجو از مؤسسه دارای مجوز نمایند.

۵-۳-۵- هزینه بورس بنگاه‌های اقتصادی از محل اعتبارات و درآمد اختصاصی حوزه کاربرد تأمین می‌گردد. سازمان یا نهادهای دولتی می‌توانند بر اساس سیاست‌های علمی دولت بخشی از هزینه‌ها را تأمین نماید.

 ۴-۵- بورس بلندمدت و کوتاه مدت مشاغل

۱-۴-۵- به منظور شناسایی، جذب و تأمین منابع انسانی متعهد و ماهر در مشاغل دولتی و غیر دولتی، این بورس به متقاضی اعطا میگردد.

۲-۴-۵- بورس مشاغل پس از احراز استعداد و توانمندی علمی برای تحصیل در دانشگاه‌های دولتی، به دو شکل بلندمدت و کوتاه مدت در کلیه مقاطع اعطا می‌شود.

تبصره  7: احراز استعداد و توانمندی علمی برای تحصیل بر عهده کارگروه تخصصی است.

 

 

۳-۴-۵- تسهیلات و هزینه تحصیلی تعیین تعهدات، اخذ تعهد و شرایط اختصاصی دریافت بورس مشاغل توسط دستگاه دولتی یا غیر دولتی صورت می‌گیرد.

۵-۵ - بورس سال آخر

۱-۵-۵- بورس سال آخر به منظور تأمین هیأت علمی مؤسسات آموزش عالی آموزشی و پژوهشی به دانشجویان شاغل به تحصیل مقطع دکتری در داخل یا خارج از کشور اعطا می‌گردد.

-۲-۵-۵- تعیین رشته تحصیلی تعیین سقف سالانه و میزان تسهیلات بورس سال آخر بر عهده شورای مرکزی بورس می‌باشد.

۶-۵- بورس فرصت تحقیقاتی کوتاه مدت داخل و خارج

۱-۶-۵- به منظور حمایت از دانشجویان دکتری داخل و یا خارج از کشور و گسترش روابط علمی و فناوری بین دانشگاه‌های داخل، دانشگاه با صنعت در داخل و خارج از کشور، استفاده از امکانات و تخصص دانشگاه‌های کشور و سایر کشورها و مؤسسات پژوهشی بین‌المللی و جذب دانشجویان نخبه ایرانی در خارج از کشور، سازمان یا مؤسسات می‌توانند تعدادی از دانشجویان دکتری واجد شرایط را برای دوره‌های تحقیقاتی کوتاه مدت یک ماهه، سه ماهه، شش ماهه در خارج کشور و دوره‌های تحقیقاتی کوتاه مدت سه ماهه، شش ماهه و نه ماهه در داخل کشور بورس نمایند.

 ۲-۶-۵- حداکثر مدت دوره بورس کوتاه مدت شش ماه و به شکل حضوری است و با شرایط مندرج در شیوه نامه اجرایی در موارد خاص و با تصویب شورای مرکزی بورس می‌تواند حداکثر تا نه ماه تمدید گردد. ۳-۶-۵- تسهیلات اعطائی برای بورس تحقیقاتی خارج به صورت ارزی ریالی و برای بورس تحقیقاتی داخل کشور به صورت ریالی به ترتیب تعیین شده در شیوه نامه اجرائی پرداخت می‌گردد.

۴-۶-۵- دانشجو موظف است پس از تصویب بورس کوتاه مدت در دانشگاه و سازمان، در چارچوب موضوع رساله خود به پژوهش بپردازد و پس از اتمام فرصت کوتاه مدت بلافاصله به دانشگاه محل تحصیل خود مراجعت نماید و  ضمن معرفی خود، گزارش جامعی از فعالیت‌های پژوهشی و نتایج آن را ارائه و به تایید استاد راهنما، معاونت پژوهشی یا اداره کل برساند. سایر وظایف و تعهدات بر اساس شیوه نامه مصوب شورای مرکزی بورس خواهد بود.

۵-۶-۵- تعیین سقف سالانه بورس کوتاه مدت داخل و خارج بر اساس توزیع عادلانه بین مؤسسات به پیشنهاد سازمان و تصویب شورای مرکزی بورس خواهد بود.

۶-۶-۵- بورس کوتاه مدت خارج به داخل دانشجویان ایرانی که در مقطع کارشناسی ارشد یا دکتری در خارج از کشور به تحصیل می‌پردازند، با رعایت مقررات دانشگاه محل تحصیل در خارج از کشور و به مدت یک تا شش ماه اعطا می‌گردد.

۷-۵- بورس سرآمدان

به منظور حفظ و افزایش بهره‌وری از سرمایه برجسته نخبگانی در ابعاد مختلف بورس تحصیلی در رشته‌های نیاز محور، به صورت ویژه و بدون کنکور به دانشجویان سرآمد از جمله دانشجویان نمونه و استعداد درخشان اعطا می‌گردد. تعیین ضوابط و شرایط دانشجویان سرآمد بر عهده سازمان می‌باشد.

۸-۵- بورس ابرار

به منظور پاسداشت نیات خیرین عرصه آموزش عالی کشور هر ساله به تعدادی از دانشجویان در مقاطع مختلف تحصیلی بلند مدت و کوتاه مدت داخل و خارج، بورس ابرار با حمایت مالی خیرین بر اساس شرایط مندرج در شیوه نامه اعطا می‌گردد.

تبصره ۸ : درخواست خیرین مبتنی بر تأمین هزینه تحصیلی بخشی از دانشجویان باید به تصویب شورای مرکزی بورس برسد.

تبصره ۹ : خیرین می‌توانند به شرط استمرار سالانه تأمین هزینه اعطای بورس حداقل ده دانشجو، بورس ابرار را با تصویب شورای مرکزی معنون به نام خود نموده یا اسم پیشنهاد نمایند.

۹-۵- بورس دانش

به منظور تقویت رشته‌های مورد نیاز کشور و همچنین تشویق استعدادهای برتر نظام آموزشی، به تعدادی از دانش آموختگان مقطع دبیرستان، مقطع کارشناسی و مقطع کارشناسی ارشد از طریق آزمون هر ساله بورس دانش می‌گردد.

تبصره ۱۱ : بورسیه‌های دانش جهت دریافت سایر بورسها در مقاطع بالاتر در اولویت هستند.

تبصره ۱۲: هر سال تعداد بورس و رشته‌های هدف توسط شورای مرکزی بورس تعیین و در دفترچه کنکور سراسری به اطلاع عموم می‌رسد و ضوابط و شیوه اعطای بورس دانش بر اساس شیوه نامه خواهد بود.

ماده 6: شرایط داوطلبان

۱-۶- شرایط عمومی داوطلبان دریافت بورس تحصیلی

-۱ ایمان و اعتقاد به مبانی دین مبین اسلام و نظام جمهوری اسلامی ایران

تبصره ۱ : داوطلبان از اقلیتهای مذهبی مصرح در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران فقط از شرط ایمان و اعتقاد به مبانی دین مبین اسلام مستثنی هستند.

2- التزام عملی به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و رکن اساسی آن یعنی ولایت فقیه.

-

3-رعایت تقوا در گفتار و کردار که نشانه آن انجام واجبات و اجتناب از محرمات است.

۴- وابسته نبودن به احزاب و گروه‌های ملحد، محارب و غیرقانونی.

5- حسن شهرت و نداشتن سوء پیشینه کیفری.

۶- نداشتن حضور و فعالیت‌های مغایر با قوانین و شئونات اخلاقی در فضای مجازی و عدم ارتباط با شبکه‌های معاند.

۷- تسلط بر زبان دوم طبق ضوابط مندرج در شیوه‌نامه اجرائی.

تبصره ۲ -در تمامی بورس‌هایی که متقاضی تحصیل خود را در داخل کشور می‌گذراند نیاز به این شرط وجود ندارد مگر آنکه در شیوه نامه اجرائی برای شرایط خاصی مقرر شده باشد.

8- دارا بودن کارت پایان خدمت وظیفه یا معافیت دائم، معافیت تحصیلی و یا دفترچه آماده به خدمت برای

متقاضیان مذکر.

۹ - داشتن توانایی ،جسمی علمی و مهارتی لازم متناسب با رشته تحصیلی الزامات حرفه‌ای و مطابق با اهداف بورس.

۱۰- سن متقاضیان بورس و شرایط آن طبق شیوه نامه اجرائی مصوب شورای مرکزی بورس خواهد بود. تبصره ۳ : سن بورسیه هیأت علمی نباید بعد از فراغت از تحصیل از حداکثر سن مجاز استخدامی تجاوز نماید.

تبصره :۴ سن متقاضی بورسیه هیأت علمی باید به نحوی باشد که بتواند طبق قانون استخدامی بعد از فراغت از تحصیل ۳۰ سال خدمت نماید.

۱۱- سپردن تعهد مصوب شورا

تبصره ۵- در صورت عدم احراز یا فقدان برخی از شرایط عمومی متقاضیان بورس کوتاه مدت تحقیقاتی خارج به داخل کشور در شرایط خاص، تصمیم گیری بر عهده شورای مرکزی بورس می‌باشد.

۲-۶- شرایط اختصاصی دریافت بورس تحصیلی:

۱-۲-۶- شرایط اختصاصی بورس بلندمدت دکتری خارج از کشور

۱- داشتن مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد متناسب با رشته مورد نظر؛

2- دارا بودن توانایی روحی مناسب و سلامت روانی برای ادامه تحصیل در خارج از کشور؛

3- اخذ اعلام نیاز از یکی از دانشگاه‌های داخل به عنوان محل خدمت پس از تحصیل.

تبصره :۶ در شرایط برابر اعزام دانشجو به خارج از کشور، اولویت با داوطلبان متأهل می‌باشد.

۲-۲-۶- شرایط اختصاصی بورس بلندمدت دکتری داخل کشور

١) موافقت و معرفی دانشگاه محل تحصیل؛

2) اخذ اعلام نیاز از یکی از دانشگاه‌های داخل به عنوان محل خدمت؛

3) تأیید پیشنهاده پژوهشی توسط کارگروه تخصصی.

۳-۲-۶- شرایط اختصاصی بورس بنگاه‌های اقتصادی

۱- دانشجوی یکی از دانشگاه‌ها یا مؤسسات آموزش عالی کشور (مورد تأیید وزارت) در مقاطع تحصیلی کاردانی،کارشناسی ،کارشناسی ارشد ،دکتری (پژوهش محور و آموزشی) و دوره پسادکتری؛

۲- تأیید صلاحیت علمی توسط کارگروه تخصصی؛

۳- تأیید انطباق نسبت و سطح پیشنهاده پژوهشی با مقطع تحصیلی مورد تقاضا توسط دانشگاه.

۴-۲-۶- شرایط اختصاصی بورس کوتاه مدت تحقیقاتی داخل و خارج

۱- تحصیل حضوری و تمام وقت مقطع دکتری به صورت روزانه در دانشگاه‌های دولتی داخل یا معتبر خارجی؛

تبصره ۷: دانشجویان دوره شبانه دانشگاه‌های دولتی بر اساس شرایط مندرج در شیوه نامه می‌توانند بدون دریافت مقرری از بورس کوتاه مدت داخل استفاده نمایند.

تبصره ۸ :بورس کوتاه مدت داخل و خارج به دانشجویان دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های غیر دولتی و غیر انتفاعی با پرداخت هزینه توسط متقاضی یا مؤسسه اعطا می‌گردد.

۲- آشنایی کافی با زبان دوم طبق ضوابط مندرج در شیوه نامه اجرائی.

3- داشتن پذیرش از یکی از دانشگاه‌ها یا مؤسسات پژوهشی و سازمان‌های صنعتی داخل کشور برای هر دو بورس کوتاه مدت داخل و بورس کوتاه مدت خارج به داخل و پذیرش از یکی از دانشگاه‌های مورد تأیید سازمان در خارج از کشور برای بورس کوتاه مدت خارج.

۴ - هم راستا بودن موضوعی تحقیقاتی در دوره بورس با رشته تحصیلی یا زمینه فعالیت‌های پژوهشی، صنعتی یا خدماتی در مؤسسه پذیرش دهنده به تشخیص کارگروه تخصصی.

۵-۲-۶- شرایط اختصاصی بورس مشاغل

۱- شرکت در آزمون سراسری؛

2- دارا بودن توانایی روحی مناسب و سلامت روانی؛

3- تأیید صلاحیت علمی توسط کارگروه تخصصی؛

۴- تأیید حوزه کاربرد.

۶-۲-۶- شرایط اختصاصی بورس وطن

۱- داشتن مدرک کارشناسی یا کارشناسی ارشد( با توجه به مقطع تحصیلی مورد تقاضا جهت دریافت بورس)؛

۲- دارا بودن توانایی روحی مناسب و سلامت روانی برای ادامه تحصیل در خارج از کشور؛

٣- تأیید صلاحیت علمی توسط کارگروه تخصصی.

۷-۲-۶- شرایط اختصاصی بورس دانش

۱- شرکت در آزمون سراسری؛

۲- تأیید صلاحیت علمی و عمومی توسط کارگروه تخصصی؛

 

۸-۲-۶- شرایط اختصاصی بورس ابرار

۱- پذیرفته شده دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور؛

۲- تأیید صلاحیت علمی توسط کارگروه تخصصی.

 ۹-۲-۶- شرایط اختصاصی بورس سرآمدان

۱ - انتخاب متقاضیان با تأیید معاونت آموزشی وزارت؛

۲- تأیید منتخبین در شورای مرکزی بورس.

۱۰-۲-۶- شرایط اختصاصی بورس سال آخر

۱- دانشجویان شاغل به تحصیل با هزینه شخصی در مقطع دکتری خارج از کشور که متقاضی استفاده از بورس تحصیلی برای سال آخر (اتمام مقطع) می‌باشند.

۲- دانشگاه تحصیل مقطع دکتری می‌بایست جزو دانشگاه‌های معتبر و دارای سطح (الف یا ب) در نظام ارزشیابی کشور باشد.

ماده 7 : فرآیند اعطای بورس

۱-۷- فرآیند اختصاصی اعطای بورس بلندمدت داخل و خارج

۱- شرکت متقاضیان پذیرفته شده در آزمون (علمی و عمومی) و با ثبت درخواست در سامانه یکپارچه بورس پس از فراخوان سازمان.

۲- پذیرش براساس تعداد مصوب شورای مرکزی بورس از بین پذیرفته شدگان در آزمون و معرفی توسط اداره کل.

تبصره۱ مصاحبه متقاضیان توسط کارگروه‌های تخصصی سازمان انجام می‌شود.

۳- بارگذاری مدارک کلیه پذیرفته شدگان دریافت بورس (هرگونه مقرری دانشجویی) از جمله بورس‌های اشاره شده در این آئین نامه در سامانه یکپارچه بورس.

۴- معرفی متقاضیان تأیید شده شورای مرکزی بورس جهت جایابی به مرکز جذب دانشگاه‌های مورد تقاضا توسط اداره کل.

تبصره ۲: پذیرفته شدگان مرحله نهایی بورس خارج در صورت ضرورت می‌توانند با تصویب شورای مرکزی بورس به صورت بورس داخل ادامه تحصیل بدهند.

۵- انتخاب استاد ناظر به منظور نظارت و هدایت مستمر بر روند تحصیلات بورسیه از طرف دانشگاه یا دستگاه محل خدمت آتی.

۶- ارائه سند تعهد طبق شرایط اعلامی در شیوه نامه بابت تضمین حسن انجام تعهدات متقاضیان.

7- صدور حکم بورس توسط سازمان پس از اخذ اعلام نیاز از دانشگاه.

8- مستخدمین دیگر وزارتخانه‌ها و افرادی که تعهد خدمت به دیگر مؤسسات آموزشی و وزارتخانه‌ها دارند، لازم است به هنگام ثبت نام و قبل از شرکت در آزمون مربوط، موافقت دستگاه متبوع را در چارچوب ضوابط قانونی ارائه نمایند.

 ۲-۷- فرایند اختصاصی اعطای بورس بنگاه‌های اقتصادی

1- حوزه کاربرد نیاز خود را طبق کاربرگ پیش‌بینی شده در سامانه یکپارچه بورس ثبت و اعلام می‌نماید.

تبصره 3: حوزه کاربرد حداقل سه دانشگاه را به عنوان اولویت انجام پروژه مشخص می‌نماید.

۲- اساتید و دانشجویان دکترای دانشگاه‌های تعیین شده از سوی حوزه کاربرد ظرف مدت معین پیشنهاده خود را از طریق سامانه یکپارچه بورس به حوزه کاربرد اعلام می‌نمایند.

3- حوزه کاربرد از بین پیشنهادات، دانشگاه و مجری را انتخاب نموده و مبادرت به انعقاد قرارداد با ایشان می‌نماید.

۴ - مجری می‌تواند از بین دانشجویان خود یا از بین معرفی شدگان اولیه سازمان سنجش برای مصاحبه علمی در مقطع دکتری در سه سال گذشته، بورسیه حوزه کاربرد به عنوان همکار پروژه طبق مفاد قرارداد انتخاب نماید.

۵- مؤسسه ملزم به بورسیه نمودن دانشجوی مجری یا دانشجوی همکار مجری پروژه طبق مقررات و آئین‌نامه شیوه نامه مصوب شورای مرکزی بورس می‌باشد.

۶- حوزه کاربرد موظف است کلیه هزینه‌های پروژه و بورس را طبق جدول مندرج در قرارداد به مؤسسه پرداخت نماید.

۳-۷- فرایند اختصاصی بورس مشاغل

۱- انعقاد قرارداد سه جانبه بین سازمان دستگاه معرف دولتی یا غیر دولتی و دانشگاه مورد درخواست جهت تحصیل.

۲- معرفی سه برابر ظرفیت مورد نیاز از میان پذیرفته شدگان اولیه کنکور سراسری توسط سازمان سنجش به کارگروه متشکل از طرف‌های قرارداد بند ۱ طبق شیوه نامه مصوب شورای مرکزی بورس.

3-کارگروه از بین معرفی شدگان از طریق آزمون تعداد مورد نیاز را انتخاب و به سازمان سنجش اعلام می‌نماید.

۴- حوزه کاربرد موظف است طبق قرارداد بند ۱ هزینه‌های تحصیلی را بر اساس جدول زمان بندی مشخص شده در قرارداد به دانشگاه پرداخت نماید.

تبصره ۴: چنانچه به هر دلیل دانشگاه مورد توافق از پذیرش دانشجو در هر مرحله از تحصیل امتناع ورزد، سازمان با بررسی پرونده در صورت صلاحدید و با توافق دستگاه، دانشجو را به دانشگاه دیگر معرفی خواهد نمود. با توجه به عدم تعهد مالی سازمان، حوزه کاربرد ملزم به پرداخت هزینه تحصیل می‌باشد.

۴-۷- فرایند اعطای بورس کوتاه مدت تحقیقاتی داخل و خارج

۱- ارائه تقاضا به مؤسسه محل تحصیل یا ارائه به سازمان.

۲- ثبت نام و بارگذاری مدارک در سامانه یکپارچه بورس با هماهنگی مؤسسه یا سازمان.

3- تأیید درخواست توسط مؤسسه و سازمان.

۴- سپردن تعهد به اداره کل حقوقی مؤسسه یا سازمان.

تبصره 5: میزان تعهد (وثیقه در بورس کوتاه مدت خارج و ضمانت مالی در بورس کوتاه مدت خارج) طبق شیوه نامه مصوب شورای مرکزی بورس خواهد بود.

۵- صدور حکم بورس و ارائه حمایت‌های مالی.

ماده ۸ - تسهیلات

۱-۸- تسهیلات بورس خارج

۱ - پرداخت مقرری ارزی به دانشجوی بورسیه در انواع بورس خارج از کشور.

۲-پرداخت مقرری ارزی به همسر و هر فرزند پس از ارائه گواهی اقامت آنان در وجه دانشجو.

تبصره ۱: میزان مقرری ریالی و سایر تسهیلات و ضوابط مربوطه به پیشنهاد سازمان و با تأیید شورای مرکزی بورس تعیین و طبق ترتیب تعیین شده در شیوه نامه پرداخت می‌شود.

تبصره ۲ : میزان مقرری ارزی بر اساس قانون اعزام دانشجو به خارج از کشور مصوب 25/01/1364 به پیشنهاد وزارت و تصویب هیأت وزیران تعیین می‌شود.

تبصره ۳: مقرری ارزی در بورس سال آخر خارج کشور فقط برای مدت باقی مانده تحصیل پرداخت می‌گردد. تبصره ۴ : مقرری برای فرصت تحقیقاتی کوتاه مدت خارج کشور حداکثر برای شش ماه به صورت ارزی طبق ترتیب تعیین شده در شیوه نامه اجرائی پرداخت می‌گردد.

۳- پرداخت کمک هزینه خرید بلیط رفت و بازگشت تا شهر محل تحصیل به دانشجو و همسر و فرزندان دانشجو فقط برای یک بار در طول مقطع خواهد بود.

تبصره 5: پرداخت کمک هزینه بلیط در بورس سال آخر فقط برای بازگشت دانشجو و همسر و فرزندان دانشجو خواهد بود.

تبصره ۶ : میزان، نحوه و ضوابط پرداخت کمک هزینه بلیط طبق شیوه نامه اعطای بورس با تأیید شورای مرکزی بورس می‌باشد.

۴- کمک هزینه شهریه تحصیلی در موارد خاص در صورت تأمین اعتبار، فقط در بورس بلندمدت دکتری و با تصویب شورای مرکزی بورس پرداخت می‌گردد.

تبصره 7 : با توجه به الزام متقاضی به انتخاب دانشگاهی که نیاز به پرداخت شهریه نداشته باشد، شرایط و میزان شهریه تحصیلی در موارد خاص طبق شیوه نامه اعطای بورس می‌باشد.

۲-۸- تسهیلات بورس داخل

۱- شهریه دانشگاه محل تحصیل.

۲ - حق الزحمه استاد ناظر در دانشگاه محل تحصیل.

3- مقرری دانشجویی و خوابگاه.

آیین نامه اعطای بورسیه تحصیلی بورس و اعزام دانشجویان

تبصره : ۸ تعیین میزان مقرری، شهریه تحصیلی و حق الزحمه استاد ناظر در بورس بلندمدت و کوتاه مدت طبق شیوه نامه و با تأیید شورای مرکزی بورس خواهد بود.

تبصره 9:  مقرری دانشجویی و خوابگاه به دانشجویان شبانه تعلق نخواهد گرفت.

۴- مستخدمین وزارت، دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی در دوران تحصیل معادل حقوق و مزایای خود را از دانشگاه محل خدمت و یا دستگاه متبوع مستخدم دریافت می‌دارند.

۳-۸- تسهیلات بورس بنگاه‌های اقتصادی

مقرری دانشجویی بر اساس قرارداد چند جانبه و بر اساس نوع بورس متفاوت و به ترتیب تعیین شده در شیوه نامه مصوب شورای مرکزی بورس خواهد بود.

۴-۸- تسهیلات بورس مشاغل

تسهیلات در بورس مشاغل بلندمدت و کوتاه مدت تابع مقررات مصوب در دستگاه دولتی و قرارداد منعقده در دستگاه‌های غیر دولتی خواهد بود و در هر دو صورت ترتیب پرداخت تسهیلات تابع قرارداد بین طرفین و شیوه نامه اجرائی می‌باشد.

۵-۸- تسهیلات بورس دانش

بورسیه‌های دانش علاوه بر تحصیل رایگان و خوابگاه، کمک هزینه تحصیلی دریافت می‌نمایند. میزان مقرری ماهانه هر سال توسط شورای مرکزی بورس تعیین می‌گردد و به شرط تأمین اعتبار توسط سازمان پرداخت می‌گردد.

ماده ۹- تعهدات

۱-۹- تعهدات بورس خارج

۱- حداکثر مدت استفاده از بورس خارج برای دورۀ کارشناسی ارشد ناپیوسته ۲ سال و برای دورۀ دکتری ۴ سال از تاریخ شروع بورس خواهد بود. مجموع طول مدت مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری به طور پیوسته، نباید از ۵ سال تجاوز نماید در موارد استثنایی این مدت با نظر شورای مرکزی بورس، حداکثر تا ۶ ماه قابل تمدید است.

تبصره ۱: تاریخ شروع بورس خارج از زمان شروع دورۀ فراگیری زبان در خارج از کشور و در صورت عدم نیاز بورسیه به گذراندن دورۀ مذکور از تاریخ آغاز تحصیلات دانشگاهی وی خواهد بود چنانچه مهلت بورسیه برای فراگیری زبان در خارج از کشور بیش از ۳ ماه باشد، مازاد بر ۳ ماه و حداکثر به مدت ۱۲ ماه به طول مدت تحصیل وی اضافه خواهد شد.

2- پذیرفته شدگان و دانش آموختگان بورسیه اعزام به خارج از کشور در صورت عدم انجام تعهدات در محل خدمت (مطابق سند تعهد و یا در محلی که سازمان تعیین نماید) و یا خودداری از ادامۀ انجام آن، مکلف به استرداد معادل ریالی نرخ روز ارز تا ۶ برابر کلیۀ هزینه‌های دریافتی (در روز بازپرداخت) به تشخیص شورای مرکزی بورس طبق تبصره ماده ۳۴ قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب 1380می‌باشند.

تبصره 2: مبلغ ضمانت هزینه‌های ریالی پنج برابر کلیه هزینه‌های مصروفه از سوی سازمان بابت اعزام دانشجو به خارج از کشور می‌باشد.

3-سازمان پس از رسیدگی به وضع بورسیه‌هایی که از حیث اخلاق و رفتار، شایستگی ادامۀ تحصیل نداشته و یا در روند تحصیل، پیشرفت لازم را کسب نکرده باشند ، نسبت به قطع بورس و بازگشت آنها اقدام می‌نماید. در این صورت بورسیه بنا به تصویب شورای مرکزی بورس ملزم به بازپرداخت کلیۀ هزینه‌های انجام شده وفق بند ۲ جزء ۱ ماده 10 خواهد بود.

4- مبلغ ضمانت یا درخواست متقاضی به طور تدریجی، بر حسب سنوات تعهد خدمت انجام شده، کاهش یافته و یا در پایان مدت خدمت تعهد شده، یکجا فسخ خواهد شد.

۵ - دانشجویانی که پس از اعزام به کشور محل تحصیل، به هر علتی موفق به شروع و ادامۀ تحصیل نمی‌گردند باید بلافاصله به کشور مراجعت نموده و وجوه ارزی دریافتی و یا معادل ریالی نرخ روز ارز کلیه هزینه‌های دریافتی (در روز باز پرداخت) را پس از کسر هزینۀ مدت اقامت که بر پایۀ مقرری ارزی روزانه محاسبه می‌شود، به سازمان عودت دهند. تغییر رشته ،کشور یا دانشگاه محل تحصیل منوط به موافقت شورای مرکزی بورس خواهد بود.

۶ - دانشجویان صرفاً با موافقت شورای مرکزی بورس، حق استفاده از بورس ،کمک هزینۀ تحصیلی و یا وام سایر مؤسسات دولتی یا غیر دولتی داخلی را ندارند. ضمناً دانشجویانی که با استفاده از بورس تحصیلات خود را در یک رشته و یا یک مقطع به پایان برسانند، مجاز نیستند با دریافت بورس ، وام یا کمک هزینۀ تحصیلی از مؤسسه‌ای دیگر در رشته دیگری در همان مقطع به تحصیلات خود ادامه دهند.

7-دانشجویان بورسیه در طول مدت تحصیل مجاز به کسب درآمد از طریق انجام کارهای علمی و تحقیقاتی برای مؤسسات دولتی و غیردولتی و کارهای غیر علمی از هر نوع که باشد نیستند. در صورت تخلف با اطلاع مؤسسه معرف و تصمیم شورای مرکزی بورس تذکر، کاهش ارز، قطع ارز، حسب مورد دربارۀ آنها اجرا خواهد شد.

8- در صورت عدم امکان جایابی دانش آموختگان بورسیه در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و تحقیقاتی و سایر دستگاه‌های دولتی بر اساس اعلام نظر کمیته لغو و انتقال تعهدات که در مرکز نظارت ،ارزیابی و تضمین کیفیت وزارت تشکیل می‌شود و موافقت وزیر علوم، تحقیقات و فناوری نسبت به لغو تعهد این دسته از دانش آموختگان اقدام خواهد شد.

تبصره ۳- ترکیب اعضاء کمیته لغو و انتقال تعهدات و آیین دادرسی و مقررات حاکم بر کمیته طی شیوه‌نامه‌ای مستقل ظرف دو ماه از تاریخ این آیین نامه تنظیم و ابلاغ می‌گردد.

تبصره 4: منظور از عدم امکان جایابی، معرفی بورسیه به تمامی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی هم تراز در کشور ( بالاخص مناطق محروم) و عدم ارائه اعلام نیاز و موافقت از سوی دانشگاه‌ها است.

تبصره ۵ : انتقال تعهدات بورسیه‌ها (اعم از داخل و خارج)، همچنین انتقال تعهد و لغو تعهدات دانش آموختگان اعزامی (ارز بگیر) مشمول دستورالعمل انتقال تعهدات خدمتی دانش آموختگان بورسیه داخل و خارج از کشور و دانش آموختگان ارز بگیر متعهد خدمت به وزارت و دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و تحقیقاتی وابسته مصوب خرداد ماه 1379 مقام وزارت خواهد بود.

۹- جذب و بکارگیری دانش آموختگان بورسیه‌ای که با تأخیر به کشور مراجعت می‌نمایند بدون اخذ مجوز از سازمان غیرقانونی است و انجام خدمت آنان به منزله انجام تعهدات بورس تلقی نمی‌شود.

تبصره ۶: بررسی موضوع تأخیر در مراجعت بورسیه به کشور و تصمیم‌گیری در خصوص وقوع استنکاف یا عدم استنکاف از تعهد در صلاحیت کمیته سه نفره بورسیه‌های تأخیری متشکل از مدیر کل بورس و اعزام دانشجویان، مدیرکل دفتر حقوقی سازمان امور دانشجویان و رئیس مرکز نظارت، ارزیابی و تضمین کیفیت وزارت و موافقت وزیر خواهد بود. آیین دادرسی و مقررات حاکم بر کمیته سه نفره طی شیوه نامه‌ای مستقل ظرف دو ماه از تاریخ تصویب این آیین نامه تنظیم و ابلاغ می‌گردد.

تبصره ۷ : در فرض احراز عدم استنکاف بورسیه متأخر، تمام یا نیمی از مدت تأخیر حسب تشخیص کمیته سه نفره به کل مدت تعهدات بورسیه افزوده خواهد شد.

۱۰- در صورتیکه بورسیه به تکالیف خود عمل نموده و آماده به خدمت باشد لکن تأخیر در بکارگیری وی در راستای انجام تعهدات خارج از اراده متعهد و ناشی از قصور یا اهمال دانشگاه محل خدمت و یا سازمان باشد، به تشخیص کمیته سه نفره بورسیه‌های تأخیری و موافقت وزیر علوم، تحقیقات و فناوری ایام انتظار بورسیه به عنوان سنوات انجام خدمت محسوب و از کل تعهدات وی کسر خواهد شد.

تبصره ۸ : در خصوص دانش آموختگان بورسیه‌ای که تأخیر در بکارگیری و شروع به خدمت آنها ناشی از تقصیر بورسیه و متوجه وی است، ایام انتظار به عنوان سنوات انجام خدمت قابل محاسبه نخواهد بود.

تبصره ۹: در صورت عدم بکارگیری بورسیه در دانشگاه محل خدمت و صدور عدم نیاز به تخصص وی، بورسیه از سوی اداره کل جهت تعیین محل خدمت به مرکز نظارت، ارزیابی و تضمین کیفیت وزارت معرفی خواهد شد.

11-بورسیه موظف است قبل از صدور حکم بورس، تعهد و تضمین محضری را حسب مورد به دانشگاه محل خدمت،سازمان وزارت یا دستگاه اجرایی مربوطه بسپارد که بلافاصله پس از اتمام تحصیلات در موعد مقرر به کشور مراجعت و در محل مندرج در تعهدنامه و یا به تشخیص وزارت، دو برابر مدت تحصیل خدمت نماید.

 

12- دانشجوی بورسیه، هرشش ماه یکبار ملزم به بارگذاری گزارش روند تحصیلی خود در سامانه یکپارچه بورس و ارائه آن به دانشگاه می‌باشد. تأیید ارسال گزارش تحصیلی باید توسط دانشگاه به سازمان اعلام گردد. تبصره ۱۰ : دانشجوی بورسیه در بورس کوتاه مدت خارج فقط برای یک بار ملزم به ارائه گزارش کامل تحصیلی به ترتیب تعیین شده در شیوه نامه اجرائی می‌باشد.

13- دانشجوی بورسیه، موظف است قبل از بارگذاری گزارش در سامانه یکپارچه بورس ،گزارش روند تحصیلی خود را به تأیید رایزن علمی در آن منطقه برساند.

۱۴ - دانشجو در بورس بلندمدت جهت ارتباط علمی با دانشگاه محل خدمت، موظف است حداقل سالی یکبار به شکل مجازی یا حضوری در آن دانشگاه سخنرانی علمی داشته باشد. این سخنرانی‌ها توسط دانشگاه محل خدمت داوری و تأیید می‌گردد.

۱۵ -دانشجو در بورس بلندمدت موظف است پس از فراغت از تحصیل، جهت معرفی به دانشگاه محل خدمت، به سازمان مراجعه نماید. تاریخ مراجعه دانشجو به سازمان و معرفی به دانشگاه محل خدمت، ملاک آماده به خدمت بودن متعهد در راستای انجام تعهدات محسوب می‌شود.

۱۶- دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی به اعضای هیأت علمی بورس ، مأموریت تحصیلی می‌دهند و حقوق و مزایا آنها را پس از کسر مالیات و بازنشستگی جهت پرداخت هزینه‌های تحصیلی بورس به سازمان واریز می‌نمایند.

 ۱۷- دانشگاه موظف است که پس از تأیید و معرفی دانشجوی فارغ التحصیل با بورس بلندمدت دکتری توسط سازمان، مراحل اداری جهت جذب بورس را شروع نماید.

 تبصره۱۱ : صلاحیت عمومی دانشجو بعد از اتمام تحصیلات و بازگشت به کشور به عهده مرکز جذب اعضای هیأت علمی وزارت و صلاحیت علمی ایشان با تشخیص کارگروه تخصصی است.

تبصره ۱۲: شرایط لازم برای بررسی در کارگروه، ارائه دو مقاله علمی در نشریات معتبر علمی مرتبط و بررسی گزارشات ارائه شده مربوط به سخنرانی در دانشگاه محل خدمت طبق بند ۴ ماده 1-10 است.

18- دانشجو در بورس وطن پس از فراغت از تحصیل موظف است در دستگاه و مؤسسه و کشوری که وزارت مشخص نموده است به اندازه دو برابر مدت تحصیل ارائه خدمت نماید.

۲-۹- تعهدات بورس داخل

1) بورسیه مکلف است پیش از صدور حکم بورس، تعهد و ضمانت محضری معتبر طبق شرایط اعلامی دفتر حقوقی سازمان به سازمان یا دانشگاه محل خدمت بسپارد که به میزان دو برابر مدت زمان تحصیل در محل تعیین شده در سند تعهد و یا محلی که سازمان تعیین می‌نماید خدمت کند.

تبصره ۱۳: رونوشت ضمانت محضری همزمان جهت اطلاع و اقدام لازم به دفتر حقوقی سازمان ارسال می‌گردد.

 تبصره ۱۴ : ثبت نام از پذیرفته شدگان مقطع دکتری، در اولین نیمسال تحصیلی مشروط به سپردن تعهد مذکور انجام می‌شود.

۲ - مبلغ ضمانت با درخواست متقاضی به طور تدریجی، بر حسب سنوات تعهد خدمت انجام شده، کاهش یافته و در پایان مدت خدمت تعهد شده ،یکجا فسخ خواهد شد.

3- بورسیه ملزم است به صورت تمام وقت به تحصیل اشتغال داشته باشد و به هیچ وجه حق اشتغال و یا سپردن تعهد اشتغال به کار دیگری را ندارد و نمی‌تواند از بورس سایر مؤسسات دولتی و غیر دولتی استفاده نماید.

۴ - بورسیه موظف است در چهارچوب ضوابط آموزشی و درخواست دانشگاه محل ،تحصیل حداقل هفته‌ای دو ساعت به صورت نظری در دانشگاه محل تحصیل تدریس نماید و یا معادل آن به صورت عملی به کار آزمایشگاهی یا کارگاهی اشتغال ورزد.

5- بورسیه موظف است گزارش تحصیلی و پیشرفت کار خود را در هر نیمسال تحصیلی از طریق سامانه یکپارچه بورس به همراه تأیید استاد ناظر به سازمان ارائه نماید.

تبصره ۱۵ : در صورت عدم ارائه گزارش تحصیلی، سازمان پس از بررسی نسبت به قطع مقرری بورسیه اقدام خواهد کرد.

تبصره :۱۶ در بورس کوتاه مدت داخل، دانشجو فقط برای یک بار در پایان دوره تحقیقاتی ملزم به ارائه گزارش طبق ترتیب تعیین شده در شیوه نامه اجرائی است.

۶- بورسیه باید در پایان مقطع تحصیلی با توجه به مقررات آموزشی به اخذ درجه دانشگاهی نائل آید. بورسیه‌ها موظفند مطابق تعهدات خود بلافاصله پس از اتمام تحصیل در هر محلی که سازمان مشخص می‌کند ، خدمت نمایند. در غیر این صورت با توجه به دلایل عدم موفقیت در اخذ درجه دانشگاهی اعم از اخراج یا انصراف و یا در صورت عدم انجام تعهد به تشخیص شورای مرکزی بورس نسبت به مطالبه ۵ برابر هزینه‌های انجام شده و خسارات وارد شده اقدام خواهد شد.

تبصره ۱۷ : ارزیابی نهایی توسط کارگروه تخصصی سازمان انجام خواهد شد.

7- بورسیه نمی‌تواند در یک مقطع تحصیلی بیش از یک بار از بورس تحصیلی بلندمدت استفاده نماید.

۹- دانشگاه محل تحصیل، پایان هر نیمسال تحصیلی، کارنامه بورسیه‌ها را به همراه توضیحات لازم (از قبیل انصراف از تحصیل، مرخصی تحصیلی، دریافت اخطار آموزشی و انضباطی) از طریق سامانه یکپارچه بورس ، به سازمان ارسال می‌دارد.

٩-٣- تعهدات در بورس بنگاه‌های اقتصادی

۱ - حوزه کاربرد و متقاضی، قرارداد مشترکی را مطابق با الگوی ارائه شده تحت عنوان «منع افشای اطلاعات واحد فناور» امضا و در سامانه بارگذاری می‌نمایند.

تبصره 18: کلیه موارد مربوط به مالکیت مادی و معنوی تحقیق بر اساس توافق حوزه کاربرد و دانشگاه باید در قرارداد ذکر شود.

تبصره 19: الزامات مربوط به حفظ محرمانگی داده‌ها و اسناد حوزه کاربرد و تعهدات مأخوذه در این راستا جزء لاینفک قرارداد تنظیمی است.

2- دانشگاه موظف است گزارش عملکرد تیم تحقیقاتی را طبق کاربرگ پیشنهادی مطابق با جدول زمانی تعیین شده در شیوه نامه اجرائی تصویب شده توسط شورای مرکزی بورس به سازمان و شرکت بورس کننده ارسال نماید.

 تبصره۲۰ : در صورت اختلاف بین شرکت بورس کننده و دانشگاه در خصوص تعهدات یکدیگر ،در قالب قرارداد فی مابین، مرجع تصمیم گیرنده، کارگروه تخصصی خواهد بود. در موارد خارج از حوزه کارگروه تخصصی سازمان مرجع تفسیر و رسیدگی به اختلافات است.

3- دانشگاه موظف است مراتب انصراف، دانش آموختگی یا اتمام دوره را به همراه کسب بازخورد حوزه کاربرد به سازمان گزارش نماید.

۴- سابقه انجام تحقیق در پرونده استاد متقاضی و همچنین شرکت بورس کننده ثبت، و بر اساس معیارهای تعریف شده، ارزیابی و پایه‌ای برای مشوق‌ها و ارائه خدمات آینده خواهد بود.

۵- پس از اتمام موفقیت آمیز دوره، کارگروه تخصصی، دستاوردهای ایجاد شده را تحلیل و موارد زیر را جهت ادامه پشتیبانی بررسی می‌نماید:

-حمایت بنگاه بورس کننده برای به کارگیری متقاضی در پیاده سازی مؤثر نتایج تحقیق؛

- هماهنگی بین دستگاهی در حمایت از دستاوردهای تحقیق در قالب تأسیس یا همکاری با شرکتهای فناور یا دانش بنیان؛

- معرفی و اخذ حمایت از سازمان‌های دولتی استفاده کننده از نتایج تحقیق؛

۶- تعهد خدمت بورسیه بنگاه اقتصادی مقطع کاردانی و کارشناسی در دستگاه اجرائی یا حوزه کاربرد می‌باشد.

 ۷- تعهدات در بورس مشاغل تابع مقررات مصوب دستگاه معرف دولتی یا قرارداد منعقده دستگاه معرف غیردولتی می‌باشد.

ماده ۱۰ : سایر مقررات

۱-۱۰- دانشگاه‌های منتخب بورسیه‌های خارج می‌بایست بر اساس نظام رتبه بندی دانشگاه‌های خارجی سازمان معتبر باشند.

۲-۱۰- چنانچه متقاضی بورس، دانشجوی ایرانی شاغل به تحصیل در خارج از کشور باشد، با تصویب شورای مرکزی بورس و با رعایت ضوابط این آیین نامه می‌تواند برای بقیه مدت تحصیل خود بورسیه شود.

۳-۱۰- در صورت پذیرفته شدن بورسیه در بورس پسادکتری قبل از اتمام مدت تعهد، با تصویب شورای مرکزی بورس انجام مابقی تعهدات به بعد از اتمام دوره پسادکتری موکول می‌شود.

۴-۱۰- اعزام داوطلبان واجد شرایط که محل خدمت آتی آنان در سایر دستگاه‌های اجرایی و مؤسسات دولتی است، مشروط به ارائه موافقت نامه رسمی از آن دستگاه‌ها و پرداخت ۱۰۰ % هزینه‌ها توسط دستگاه مربوط و با رعایت ماده ۶۱ قانون مدیریت خدمات کشوری است.

تبصره ۱ :بورسیه دستگاه‌های اجرایی که با استفاده از سهمیه ارزی سازمان / وزارت اعزام می‌شوند مشمول مواد این آیین نامه هستند.

۵-۱۰- بررسی بورس‌های تحصیلی اعطایی از طرف دولت‌های خارجی از طریق سازمان و سامانه یکپارچه بورس صورت می‌پذیرد.

10-6- داشتن مدرک زبان متناسب کشور منتخب و رشته پذیرفته شده، با حد نصاب نمره لازم اعلامی شورا، برای داوطلبان بورس خارج الزامی است.

۷-۱۰- افرادی که با هزینه شخصی و بدون استفاده از تسهیلات ارزی، قصد تحصیل در خارج از کشور دارند، در صورتی که واجد شرایط باشند، می‌توانند از تسهیلات غیر ارزی وزارت، برابر مقررات استفاده نمایند.

۸-۱۰- دانشجویان مقطع حضوری تمام وقت دکتری بورسیه و غیر بورسیه در صورت تأمین اعتبار می‌توانند طبق ضوابط از دوره‌های کوتاه مدت تحقیقاتی (خارج یا داخل) استفاده نمایند.

۹-۱۰- بورس تحصیلی و مزایای ناشی از آن در صورت تأمین اعتبار قابل پرداخت خواهد بود.

۱۰-۱۰- سازمان موظف است دستورالعمل‌های مربوط به بورس‌های تحصیلی را دو ماه پس از تصویب آیین نامه تهیه و به تصویب شورای مرکزی بورس برساند.

۱۱-۱۰- مراحل اجرایی بورس طبق دستورالعملی که توسط سازمان تهیه و در شورای مرکزی بورس مصوب می‌گردد، قابل اجراء است.

-۱۲-۱۰ این آیین نامه جایگزین «آیین نامه اعطای بورس تحصیلی و اعزام دانشجو به خارج از کشور»، مصوب سال 12/12/1368 و «آیین نامه بورس تحصیلی داخل کشور» مصوب 28/05/1369 و «آیین نامه فرصت پژوهشی کوتاه مدت برای دانشجویان دکتری داخل» مصوب 03/02/1393 می‌گردد.

 شیوه نامه‌های ابلاغی بورس تا زمان تنظیم و ابلاغ شیوه نامه‌های اجرایی جدید مبتنی بر این آئین نامه، معتبر خواهد بود.

تبصره ۲ :دانشجویانی که قبل از تصویب آیین نامه فوق، از تسهیلات بورس استفاده نموده‌اند، مشمول ضوابط و مقررات مربوط به آیین نامه و مصوبات زمان بورس خواهند بود.

۱۳-۱۰- اعطای هرگونه بورس از سوی نهادها و شرکتهای دولتی، غیر دولتی و حاکمیتی به دانشجویان صرفاً از طریق سامانه یکپارچه بورس دانشجویی مجاز بوده و تخطی از آن توسط مؤسسه، تخلف محسوب

می‌گردد.

این آیین نامه مشتمل بر 10 ماده و 62 تبصره در تاریخ 17/08/1401 در شورای مرکزی بورس مطرح و در تاریخ 15/01/1402 به تصویب وزیر علوم، تحقیقات و فناوری رسید و از تاریخ ابلاغ، قابل اجراء است.