مقدمه
در اجرای سیاست‌های حمایت و هدایت استعدادهای درخشان مصوب جلسه ٤١٩ تاریخ 22/۲/77 شورای عالی انقلاب فرهنگی و بند ۵ بخش ج از ماده ۲ قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مصوب جلسه تاریخ 18/۵/83 مجلس شورای اسلامی مبنی بر برنامه‌ریزی برای شناسایی و حمایت از استعدادهای درخشان و هدایت آن‌ها به سمت اولویت‌های راهبردی کشور در حوزه‌های مختلف علوم و نیز در اجرای ماده ٦٤ قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر حمایت از نخبگان علمی کشور و باهدف تقویت فرایند بالندگی اعضای هیئت‌علمی و به‌ویژه تقویت رویکرد شاگرد پروری اعضای هیئت‌علمی کشور (استادان) به‌منظور رفع نیازهای اساسی کشور در حوزه‌های مختلف، این آیین‌نامه تدوین می‌شود:
ماده 1: به‌منظور رعایت اختصار، واژه‌های زیر در این آیین‌نامه به کار می‌رود:
وزارت: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری؛
شورای هدایت: شورای هدایت استعدادهای درخشان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری؛
سازمان سنجش: سازمان سنجش آموزش کشور؛
دانشگاه: هر یک از دانشگاه‌ها و مؤسسه‌های آموزش عالی و پژوهشی کشور که طبق مقررات دو وزارتخانه علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی فعالیت می‌کنند.
کد رشته محل: شماره اختصاصی هر رشته- گرایش تحصیلی در هر دانشگاه که در دفترچه راهنمای انتخاب رشته آزمون ورودی مقطع دکتری نیمه‌متمرکز در سال ورود دانشجو به دانشگاه درج می‌شود؛
کد محل تحصیل: شماره اختصاصی هر رشته- گرایش تحصیلی در هر دانشگاه که در دفترچۀ راهنمای انتخاب رشته‌های تحصیلی آزمون ورودی مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته در سال ورود دانشجو به دانشگاه درج می‌شود؛
استاد میزبان: عضو هیئت‌علمی متقاضی پذیرش دانشجوی استعداد درخشان دارای مرتبه استاد تمام و دانشیاری یا اعضاء هیئت‌علمی با مرتبه استادیاری که در دوسال منتهی به اعلام فراخوان پذیرش بدون آزمون استعدادهای درخشان، در فهرست دو درصد دانشمندان برتر جهان، اعلامی توسط مؤسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) قرار گرفته باشند.
ماده 2: دانشگاه اختیار دارد ظرفیت پذیرش بدون آزمون در دوره دکتری خود در هر کد رشته محل را به‌صورت مازاد بر ظرفیت‌های پذیرش با آزمون و بدون آزمون (براساس آیین‌نامه پذیرش بدون آزمون استعدادهای درخشان در دوره تحصیلی دکتری مصوب جلسه شماره ۷۸ تاریخ 30/۷/1401 شورای هدایت، ابلاغیه شماره ۳۰۷۸٦٢/2 تاریخ 17/۱۰/1401)، به دانشجویان/ دانش‌آموختگان دوره کارشناسی ارشد که براساس قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دوره یادشده وارد شده‌اند، با رعایت شرایط این آیین‌نامه اختصاص دهد.
ماده 3: متقاضیان استفاده از تسهیلات این آیین‌نامه باید شرایط ماده ۳ آیین‌نامه پذیرش بدون آزمون استعدادهای درخشان در دوره تحصیلی دکتری، موضوع ابلاغیه شماره ۳۰۷۸٦٢/2 تاریخ 17/۱۰/1401 مصوب شورای هدایت را داشته باشند.
ماده 4: مجموع ظرفیت پذیرش دانشجوی دوره دکتری به شیوه استادمحور از طریق این آیین‌نامه (مازاد بر ظرفیت‌های پذیرش با آزمون و بدون آزمون طبق ابلاغیه شماره ۳۰۷۸٦٢/2 تاریخ 17/۱۰/۱۷)برای هر استاد میزبان، برابر با تعداد مجاز جذب دانشجوی دکتری برای عضو هیئت‌علمی مطابق ضوابط دانشگاه (ظرفیت مجاز راهنمایی رساله دانشجوی دکتری) است. راهنمایی رساله دانشجویان دکتری از طریق این آیین‌نامه برای استاد میزبان مازاد بر ظرفیت مجاز راهنمایی رساله دانشجوی دکتری در آن دانشگاه است. در هرسال تحصیلی هر استاد میزبان با مرتبه استاد تمامی حداکثر ۲ دانشجو و هر استاد میزبان با مرتبه دانشیاری ۱ دانشجو و هر استاد میزبان واجد شرایط با مرتبه استادیاری (اعضاء هیئت‌علمی با مرتبه استادیاری که در دوسال منتهی به اعلام فراخوان پذیرش بدون آزمون استعدادهای درخشان، در فهرست دو درصد دانشمندان برتر جهان، اعلامی توسط مؤسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) قرار گرفته باشد) ۱ دانشجو به شیوه استادمحور، مطابق ضوابط این آیین‌نامه می‌توانند پذیرش نمایند.
ماده 5: فرایند پذیرش به شرح زیر است:
5-1- استاد میزبان موضوع رساله پیشنهادی خود را از میان موضوعات ثبت‌شده در سامانه نظام ایده‌ها و نیازها (نان) انتخاب و به تأیید شورای پژوهش و فناوری دانشگاه می‌رساند.
5-2- استاد میزبان تعداد درخواست پذیرش دانشجو، موضوع رساله‌های پیشنهادی (مصوب در شورای پژوهش و فناوری دانشگاه) و رشته‌های موردنظر (براساس دفترچه سازمان سنجش) را به معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه اعلام می‌نماید؛
5-3- معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه نتیجه بررسی بند ۵-۲، ظرفیت، رشته‌ها و نیمسال تحصیلی مجاز پذیرش دانشجو استعداد درخشان را به استاد میزبان اعلام می‌کند؛
5-4- معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه رشته‌های موردنظر، موضوع رساله‌های مورد تأیید، تعداد دانشجویان قابل‌پذیرش در هر کد رشته محل و مشخصات استاد میزبان را از طریق سازوکارهای اطلاع‌رسانی پذیرش استعداد درخشان استادمحور دانشگاه به دانشجویان اطلاع‌رسانی می‌کند.
5-5- متقاضیان حائز شرایط استعداد درخشان موضوع ماده ۳ این آیین‌نامه نسبت به ارائه مدارک خود به معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه اقدام می‌کنند. نحوه دریافت مدارک و تنظیم فرم‌های موردنیاز طبق مصوبه معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه انجام می‌شود؛
5-6- معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه مدارک ارسالی متقاضیان را برای بررسی و اعلام نتیجه در زمان مقرر به استاد میزبان ارائه می‌کند؛
5-7- نتیجه بررسی مدارک متقاضیان توسط استاد میزبان به معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه به‌طور رسمی اعلام می‌شود؛
5-8- معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه مطابق ضوابط دانشگاه، مدارک و شرایط دانشجویان قابل‌پذیرشِ اعلامی از طرف استاد میزبان را بررسی و اسامی تأییدشده را به سازمان سنجش برای تأیید صلاحیت عمومی و نهایی شدن پذیرش ارسال می‌کند؛
تبصره 1: میزان حق‌التدریس و حق‌التحقیق استاد میزبان برای راهنمایی رساله دانشجویان استعداد درخشان پذیرش‌شده به شیوه استادمحور، مازاد بر سقف پیش‌بینی‌شده در دانشگاه و براساس مصوبه هیئت‌امنای دانشگاه خواهد بود.
تبصره 2: درصورتی‌که استاد میزبان به هر دلیلی پس از معرفی دانشجو از سوی دانشگاه به سازمان سنجش و پیش از اعلام نتایج نهایی، امکان پذیرش دانشجو را از دست دهد، شورای تحصیلات تکمیلی دانشگاه اختیار دارد یک عضو هیئت‌علمی دانشگاه (حائز شرایط استاد میزبان) را با رضایت دانشجو، جایگزین کند و موارد را به سازمان سنجش گزارش دهد. در صورت عدم جایگزینی استاد میزبان جدید، پذیرش دانشجو منتفی است و دانشگاه موظف است مراتب عدم پذیرش دانشجو را پیش از اعلام نتیجه نهایی پذیرش به سازمان سنجش اعلام کند.
تبصره 3: دانشجو پذیرفته‌شده توسط استاد میزبان تا قبل از اعلام نتایج موضوع ردیف 5-7 ماده ۵ نباید رابطه سببی و نسبی با استاد میزبان داشته باشد و در صورت احراز تخلف استاد میزبان از جذب دانشجو استعداد درخشان استادمحور در همه دوره‌های تحصیلی برای همیشه محروم می‌شود. مصادیق رابطه سببی و نسبی موردنظر پس از تصویب در کمیته کارشناسی مسائل استعدادهای درخشان، توسط معاونت آموزشی وزارت به دانشگاه‌ها اعلام می‌شود.
ماده 6: اتباع غیر ایرانی «مقیم ایران» ورودی دوره کارشناسی ارشد سال تحصیلی 1401-1400 و بعدازآن در صورت داشتن شرایط می‌توانند از تسهیلات این آیین‌نامه بهره‌مند شوند.
ماده 7: پذیرش از طریق این آیین‌نامه در دوره‌های روزانه به‌صورت رایگان و در سایر دوره‌ها براساس مصوبه هیئت‌امنای دانشگاه انجام می‌شود.
ماده 8: دانشگاه موظف است برای پذیرش مهرماه سال تحصیلی آینده خود، اسامی اساتید میزبان و شرایط پذیرش موضوع بند ٥-٤ ماده ۵ را تا نیمه اسفندماه سال تحصیلی جاری اطلاع‌رسانی کند.
تبصره: در صورت پذیرش با آزمون در نیمسال دوم تحصیلی (به استناد کد رشته محل مندرج در دفترچه آزمون) دانشگاه موظف است تا نیمه اول آبان ماه همان سال تحصیلی، اسامی اساتید میزبان و شرایط پذیرش موضوع بند ٥-٤ ماده ۵ را اطلاع‌رسانی کند.
ماده 9: مسئولیت حسن اجرای این آیین‌نامه و هرگونه پاسخگویی قانونی مترتب بر آن برعهده دانشگاه پذیرنده است. نظارت بر اجرا برعهده سازمان سنجش و شرح و تفسیر مفاد آن برعهده معاونت آموزشی وزارت خواهد بود.
ماده 10: این آیین‌نامه مشتمل بر یک مقدمه، ۱۰ ماده و ٤ تبصره در جلسه شماره ۷۸ تاریخ 30/۷/1401 شورای هدایت استعدادهای درخشان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به تصویب رسید و برای پذیرش دانشجو از سال تحصیلی 1403-1402 اجرایی می‌شود.
